چگونه از وقوع زلزله باخبر شویم؟
رییس سازمان مدیریت بحران شهر تهران گفت: در دنیا هنوز سامانه‌ای وجود ندارد که بتواند وقوع زلزله را پیش‌بینی کند، اما باید در برابر این پدیده همواره آماده بود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از همشهری؛ وقوع زلزله؛ حوالی ظهر دیروز، پیام غیرمنتظره و عجیبی با مضمون «اخطار وقوع زلزله» به گوشی‌های موبایل بسیاری از شهروندان تهرانی، مخابره شد که نگرانی‌های زیادی را به‌وجود آورد. پیامی که پیش از این سابقه نداشت و با توجه به زلزله‌خیز بودن شهر تهران، واکنش‌هایی را به همراه داشت. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت شهرداری تهران در پیامی اعلام کرد: بررسی سامانه‌های معتبر، نشان از جعلی بودن این پیام دارد و شهروندان ارجمند تهرانی با آرامش کامل و بدون هرگونه نگرانی، به زندگی عادی خود ادامه دهند.
سامانه هشدار سریع زلزله در برخی از کشورها مانند ژاپن در کمتر از یک دقیقه، وقوع زلزله را پیش‌بینی می‌کند، اما به‌گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری، شهر تهران به چنین سامانه‌ای دست نیافته است.
علی نصیری در این رابطه به گفت: «زلزله، پدیده‌ای نیست که بتوان از یک دقیقه قبل از وقوع آن خبر داد و پیش‌بینی کرد. زلزله بین ۸ تا ۴۰ ثانیه قبل از وقوع زلزله قابل پیش‌بینی است، اما هنوز سامانه‌ای نداریم که بتوان ۸ تا ۴۰ ثانیه قبل از زلزله، وقوع آن را تشخیص داد. البته چنین سامانه‌ای در کشور وجود دارد که هنوز کامل نیست و به بهره‌برداری نرسیده است.»
نصیری معتقد است که زلزله ۲موج دارد و از آن به‌عنوان موج اول و ثانویه (موج مخرب) یاد می‌شود و همین موضوع، سبب تشخیص زلزله می‌شود: «به این معنا که موج اول شناسایی می‌شود و در کمتر از یک دقیقه، موج ثانویه زلزله اتفاق می‌افتد. این را علم زلزله‌شناسی می‌گوید که در دنیا پذیرفته شده است.»
به‌گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، در ایران سامانه‌ای وجود ندارد که بتوان از طریق موبایل، وقوع زلزله را اطلاع‌رسانی کرد. علی نصیری گفت: «البته به این سمت در حال حرکت هستیم، ولی هنوز به این مرحله نرسیده‌ایم. در واقع نیمی از سامانه تکمیل شده و نیم دیگر آن باقی مانده است. هر کشوری هم که به این سامانه دسترسی دارد نیز تنها از وقوع زلزله در کشور خود می‌تواند خبر دهد و امکان این که خبر از وقوع زلزله در شهر تهران بدهد، وجود ندارد.»
«خیال شهروندان راحت باشد، چون خبر وقوع زلزله دروغ بود و به‌طور کلی چنین اخباری صحت ندارد. البته تهران مانند بسیاری از شهرهای دنیا، در خطر وقوع زلزله قرار دارد، ولی تقریبا نمی‌شود زمان آن را از قبل تشخیص داد.» رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران بار دیگر به شهروندان اطمینان داد که جای نگرانی نیست. نصیری درباره این که چگونه شهروندان می‌توانند اخبار دقیقی از وقوع زلزله داشته باشند، گفت: «اگر شهروندان قصد دارند مطلع شوند که زلزله آمده یا نه، می‌توانند به سایت مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران مراجعه کنند. این مؤسسه در هر جایی از کشور که زلزله اتفاق بیفتد، به‌طور لحظه‌ای مخابره کرده و آن را به‌طور رسمی ثبت می‌کند.»
به‌گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران، شهروندان در طول زندگی باید نسبت به حوادث طبیعی مانند زلزله آگاهی داشته باشند: «مثلا زمانی که قصد دارند خانه‌ای خریداری کنند، نسبت به بالا بودن ایمنی آن مطمئن شوند. در خانه نیز وسایل سنگین خود را در طبقات بالای کمد قرار ندهند.» او ادامه داد: «اگر واقعا زلزله رخ داد، شهروندان نباید با سرعت از خانه خارج شوند؛ زیرا زمان زلزله کوتاه بوده و بهتر است از قبل نقاط امن خانه را شناسایی کنند و هنگامی که زلزله تمام شد، از جای خود خارج شوند. البته این ها توصیه همیشگی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران است و ارتباطی هم به دیروز و امروز ندارد.»
طبق قانون، مسئولیت سامانه هشدار سریع زلزله، به عهده مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران است که زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کند. شهرداری تهران و سازمان مدیریت بحران نیز همکاری‌های لازم را با این مؤسسه انجام می‌دهد.
علی نصیری در این رابطه گفت: «هم‌اکنون تلاش می‌شود که بتوان در زمان وقوع زلزله، شریان‌های اصلی مانند گاز شهری را قطع کرد. ابتدا باید سامانه‌ها تکمیل شده و بعد شتاب‌نگار نصب شود که نیمی از آن نصب شده و در نهایت سامانه‌ای باید تمام این فرایند را آنالیز کند. البته هم اکنون هم شتاب‌نگارها کار می‌کند، ولی خطاهایی دارد که باید برطرف شود.»
نقاط امن در زمان حوادث طبیعی
هنگام وقوع بحران‌ها به محلی نقطه امن گفته می‌شود که قابلیت پذیرش جمعیت زیادی را در شرایط اضطراری داشته باشد. نقاط امن معمولا با اماکنی که احتمال ایجاد خطر داشته باشند، فاصله دارد و معمولا به‌عنوان نقطه قرارگیری اورژانس (EAP) نیز درنظر گرفته می‌شود.
نقطه امن می‌تواند بخشی از یک ساختمان یا مثلا حیاط یک مدرسه باشد که هیچ‌گونه ریزش آوار یا مخاطرات ثانویه آن را تهدید نمی‌کند، درحالی‌که فضاهای امن تخلیه اضطراری، فضاهای باز یا مراکز تعیین‌شده سرپوشیده امن و مقاومی هستند که جهت استقرار شهروندان از زمان وقوع بحران تا ۷۲ساعت پس از آن، مشخص شده‌اند. لذا یک نقطه امن می‌تواند یکی از فضاهای امن تخلیه اضطراری را نیز که از قبل مشخص شده است، شامل شود.
بر این اساس، شهروندان پس از رخداد بحرانی و دریافت اخبار صحیح از منابع موثق می‌توانند طبق نقشه‌های موجود به یکی از فضاهای امن اضطراری محله خود مراجعه کنند. این نقشه‌ها از سایت شهرداری تهران قابل دریافت هستند.
از جمله کارکردهای پایگاه‌های چندمنظوره مدیریت بحران می‌توان به دپوی اقلام و تجهیزات اضطراری و ماشین آلات امداد و نجات و استقرار تیم‌های امدادی و… اشاره کرد. این پایگاه‌ها در حوادث گسترده مانند زلزله برای اسکان آسیب دیدگان درنظر گرفته نشده‌اند و صرفا در حوادث نقطه‌ای و تا زمان تدارک محل مناسب برای استقرار آسیب دیدگان حوادث به شکل محدود از آنها استفاده می‌شود. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، درصورت وقوع یک بحران گسترده مانند زلزله در سطح شهر تهران، پس از طی ۷۲ساعت و درصورت تداوم شرایط اضطرار، جمعیت به مراکز اسکان اضطراری پیش‌بینی‌شده که عمدتا در بوستان‌ها قرار گرفته‌اند، هدایت خواهند شد. البته براساس قانون، اسکان اضطراری وظیفه جمعیت هلال احمر است، اما درصورت وقوع بحران در پایتخت، قطعا شهرداری تهران در این زمینه مشارکت فعال خواهد داشت.
